Gezag over je kind zonder huwelijk of geregistreerd partnerschap

Erkenning van je kind als je niet getrouwd bent of een geregistreerd partnerschap hebt, betekent volgens de wet niet dat je ook direct gezag hebt. De wet gaat mogelijk veranderen, zodat zowel gehuwde als ongehuwde ouders van rechtswege het gezag gezamenlijk uitoefenen. Lees in dit artikel hoe het verkrijgen van gezag in zijn werk gaat.

Moeder krijgt automatisch gezag van kind

De wet bepaalt dat mensen die buiten het huwelijk of geregistreerd partnerschap een kind krijgen, alleen de moeder automatisch de ouder van het kind is. De partner van de moeder is niet automatisch ouder van het kind. De partner kan op drie manieren juridisch ouder worden, namelijk via:

  • erkenning
  • gerechtelijke vaststelling ouderschap
  • adoptie

Erkenning leidt niet automatisch tot gezag

De meeste stellen kiezen voor erkenning via de ambtenaar van de burgerlijke stand. Erkenning kan ook plaatsvinden bij notariële akte. Veel stellen gaan ervan uit dat als de andere ouder door erkenning juridische ouder wordt, deze ook het gezag over het kind heeft. Deze gedachte is niet juist. Voor gezamenlijke gezagsuitoefening moeten de ouders op gezamenlijk verzoek een aantekening laten maken in het gezagsregister. Is die aantekening er niet, dan heeft alleen de moeder het gezag.

Wat is het probleem als alleen de moeder gezag heeft?

Als alleen de moeder gezag uitoefent, kan dit de beëindiging van de relatie van de ouders gecompliceerd maken. De vader heeft niet automatisch gezag na de scheiding. Dit moet aangevraagd worden. Als de moeder niet meewerkt zal de vader via de rechter gezamenlijke gezagsuitoefening (proberen) af te dwingen.

Een andere vervelende situatie kan ontstaan bij het overlijden van de moeder. Als de moeder geen voogd heeft aangewezen in een testament of gezagsregister, dan zal de rechter bepalen wie het gezag krijgt. De andere ouder moet dan een verzoek tot gezag indienen bij de rechtbank. In de meeste gevallen wordt dit toegewezen, tenzij het in het belang van het kind beter is als iemand anders wordt benoemd tot voogd.

Ook ingeval de moeder een voogd heeft aangewezen voor na haar overlijden, kan de andere ouder een verzoek tot gezag indienen bij de rechtbank. Als de andere ouder dit verzoek binnen een jaar na het overlijden indient, heeft hij/zij de voorkeur boven de aangewezen voogd.

Wetsvoorstel: koppel erkenning en gezamenlijk gezag

Op 15 november 2016 is het wetsvoorstel directe koppeling van erkenning en gezamenlijk gezag voor ongehuwde en niet-geregistreerde partners bij de Tweede Kamer ingediend. Het doel van deze wet is om het huidige onderscheid tussen ongehuwde ouders en gehuwden ouders, waarbij de ouders van rechtswege het gezag gezamenlijk uitoefenen, op te heffen.

Uitzonderingen automatisch gezag voor beide ouders

Volgens het wetsvoorstel leidt de erkenning van het kind door de ongehuwde ouder automatisch tot gezamenlijk gezag, tenzij de ambtenaar van de burgerlijke stand van oordeel is dat:

  • één of beide ouders onbevoegd is tot het gezag;
  • het gezag van één van beide ouders is beëindigd en de andere ouder het gezag uitoefent;
  • een voogd met het gezag over het kind is belast;
  • de voorziening in het gezag over het kind is komen te ontbreken;
  • de ouder die het gezag heeft, dit gezamenlijk met een ander dan een ouder uitoefent;
  • de moeder en de erkenner gezamenlijk door overlegging van een daartoe strekkende notariële akte of ten overstaan van de ambtenaar van de burgerlijke stand verklaren dat het gezag alleen door de moeder wordt uitgeoefend; of
  • naar zijn oordeel onvoldoende is komen vast te staan dat de gronden, bedoeld onder a tot en met f, afwezig zijn.

Heeft de erkenning via een notariële akte plaatsgevonden, dan zal de ambtenaar van de burgerlijke stand moeten controleren of zich een uitzonderingssituatie voordoet.

Wetsvoorstel voorkomt veel ingewikkelde gezagsvraagstukken

Deze wijziging van de wet voorkomt ingewikkelde situaties rondom het gezag bij scheiding of overlijden. Het is nog niet bekend wanneer deze wet inwerking zal treden. Het wetsvoorstel is in behandeling bij de Tweede Kamer.

Heeft u naar aanleiding van dit artikel een vraag over gezag?  Neem contact op of kom langs op het gratis spreekuur.